Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2007

ARTHUR CRAVAN (1881-1920?)



["Je suis toutes les choses, tous les hommes et tous les animaux."*]




Ο Fabian Avenarius Lloyd, Άγγλος στην εθνικότητα, γεννήθηκε το 1887 στη Λωζάννη της Γαλλίας. Το 1909, στο Παρίσι, "υιοθετεί" το ψευδώνυμο Arthur Cravan. Συγγραφέας, ποιητής, κριτικός λιβελογραφημάτων, προγενέστερος του κινήματος του ντανταϊσμού και πυγμάχος. Άνθρωπος με έντονη προσωπικότητα και ανηψιός του Όσκαρ Ουάιλντ, ακολουθεί μέχρι το θάνατό του, το 1918, μια πλούσια και πολυτάραχη ζωή. Το 1909, εγκαθίσταται στο Παρίσι.




Τα πρώτα του κείμενα εκδόθηκαν στο περιοδικό "Τώρα" ("Maintenant") που ο ίδιος εξέδιδε. Είναι εκδότης και αρχισυντάκτης συγχρόνως, υπογράφοντας με διάφορα ειρωνικά ψευδώνυμα: Τυχοδιώκτης, Ναυτικός του Ειρηνικού, Διαρρήκτης ξενοδοχείου, Ανιψιός του Όσκαρ Ουάιλντ,... Συνολικά πέντε τεύχη κυκλοφόρησαν στο διάστημα 1912-1915. Γράφει με δυναμισμό για την πυγμαχία, το μίσος για την ποίηση, τη σημασία της γελοιότητας και την ευχαρίστηση της πρόκλησης. Ο ίδιος πουλάει δείγματα του περιοδικού του μέσα από ένα μικρό αυτοκίνητο, συχνά έξω από την έξοδο του ιππόδρομου Gaumont. Οι κριτικές του πολύ καυστικές, μην αφήνοντας κανέναν ασχολίαστο: André Gide, Robert Delaunay, Apollinaire, Marie Laurencin.


Δηλώνει απροκάλυπτα πως "η ζωγραφική σημαίνει περπατάω, τρέχω, πίνω, τρώω, κοιμάμαι και κάνω τις ανάγκες μου". Ωστόσο, ο ίδιος αφοσιώνεται κάποιες φορές στη ζωγραφική. Το 1912, επισκέπτεται τη λέσχη των Ανεξαρτήτων, για τους οποίους γράφει μια θυελλώδη κριτική. Στις σημειώσεις του αναφέρει ένα ζωγράφο Archinard, που εξέθεσε τα έργα του στο Παρίσι τις χρονιές 1914 και 1917. Πρόκειται ενδεχομένως για ένα ακόμη ψευδώνυμό του, το οποίο, όπως παρατήρησε ο Marc Dachy, είναι σχεδόν ένας φωνητικός αναγραμματισμός της λέξης "αναρχία".


Οι αναφορές για την πολυτάραχη ζωή του δεν έχουν τέλος. Κάποιο βράδυ του 1913, στο Παρίσι, ενώ έπρεπε να μιλήσει δημοσίως για λογοτεχνία, έκανε λόγο για τον αθλητισμό, προκαλώντας έτσι αναστάτωση στο κοινό. Ο προκλητικός, ασυμβίβαστος και επιθετικός του χαρακτήρας τον οδηγεί πολλές φορές σε ακραίες συμπεριφορές: δε διστάζει να χτυπήσει ή να προσβάλλει το κοινό, να προσποιηθεί αυτοκτονία, να μην εμφανιστεί σε προγραμματισμένη ομιλία του. Ο τρόπος που συγχέει την Τέχνη με τη ζωή, θα επηρεάσει αρκετούς καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Οι πρωταγωνιστές του ντανταϊσμού, από το 1916, θα υιοθετήσουν παρόμοιες συμπεριφορές. "Να το πω μια και καλή: Δεν θέλω να εκπολιτιστώ.", αναφέρει ο Cravan.




Κατά τη διάρκεια του πολέμου, διέσχισε την Ευρώπη και την αμερικανική ήπειρο. Πήρε μέρος σε αγώνες πυγμαχίας. Στην Βαρκελώνη, το 1916, προκάλεσε τον παγκόσμιο πρωταθλητή Jack Johnson. Το 1918, εξαφανίστηκε μυστηριωδώς στο Μεξικό, χωρίς κανείς να έχει στοιχεία ως τις μέρες μας. Μέχρι το τέλος, ο Cravan είναι απρόσιτος, όπως άλλωστε το δηλώνει σε αυτή τη φράση:


*" Είμαι τα πάντα, όλοι οι άνθρωποι και όλα τα ζώα."

Για τον Κραβάν υπάρχει ένα σύντομο βιογραφικό και ένα θαυμάσιο διήγημά του με τίτλο Αντρέ Ζιντ στο βιβλίο του Αντρέ Μπρετόν Ανθολογία του μαύρου χιούμορ, στον Γ' τόμο (μετάφραση Χαρά Σταθοπούλου, εκδόσεις Αιγόκερως).


Για παράδειγμα, κάποτε είχε μονομαχήσει με τον Γκιγιόμ Απολινέρ (τον σημάδεψε με το όπλο του και τον πέτυχε στο πόδι), σε μια διάλεξη στη Νέα Υόρκη ανέβηκε στο βήμα μεθυσμένος και επιχείρησε να κάνει στριπτίζ, οπότε και συνελήφθη, στη Βαρκελώνη κάλεσε σε πυγμαχικό αγώνα τον Τζόνσον, παγκόσμιο πρωταθλητή, ενώ ο κύκλος της ζωής του έκλεισε απροσδόκητα και σουρεαλιστικά στον Κόλπο του Μεξικού, μια νύχτα που μπήκε σε μια βάρκα για να πάει άγνωστο πού - το σώμα του δεν βρέθηκε ποτέ...


Είμαι σίγουρος ότι ο στόλος της Καμπότζης πλένει τα ασπρόρουχα του στα λασπόνερα της Δημοκρατίας


Η καφρίλα είναι Τέχνη.

Ο καλός κάφρος είναι καλός καλλιτέχνης. Ο κακός κάφρος είναι απλά... κάφρος.

Το μέγα κίνημα του σουρεαλισμού διανθιζόταν από αρκετές δόσεις καφρίλας.

Ο Ζακ Ριγκώ περπατούσε στους δρόμους του Παρισιού, σέρνοντας με το αριστερό του πόδι έναν κουβά με γάλα και ρωτούσε τους διαβάτες "πότε πέθανε ο κύριος Ζακ Ριγκώ".

Ο Μπωντλαίρ ρωτούσε- κατά τη διάρκεια του γεύματος- τους συνδαιτημόνες του, εαν "έχουν δοκιμάσει μυαλό μικρού παιδιού".

Ο Αλφρέ Ζαρί πυροβολούσε με το ρεβόλβερ του από το μπαλκόνι του δίπλα από τους ανυποψίαστους περαστικούς.

Ο Αρτύρ Κραβάν, ήταν κάποτε κεντρικός ομιλητής μιας δεξίωσης με θέμα "Η μοντέρνα τέχνη και τα όρια της νεωτερικότητας". Οι προσκεκλημένοι, όλη η υψηλή κοινωνία των Παρισίων. Ο Κραβάν εμφανίστηκε στο βήμα με κοστούμι και γραβάτα, άρχισε αμίλητος να γδύνεται... έμεινε ολόγυμνος κι ενώ γύρω του αλλόφρονες κύριοι και υστερικές κυρίες λιποθυμούσαν... τοποθέτησε το πέος του επάνω στην έδρα και είπε: "Και τώρα, θα μιλήσουμε για την μοντέρνα τέχνη και τα όρια της νεωτερικότητας".

Και ποιός δεν ονειρεύεται καφρίλα?

Ποιός δεν ονειρεύτηκε το όνομα του στις αγγελίες κηδειών και να εμφανιστεί με επίσημο ένδυμα στην... κηδεία του?

Ποιός δεν ονειρεύτηκε σε χριστιανική εκκλησία να φιλήσει τον παπά στο στόμα, την ώρα της λειτουργίας?

Ποιός δεν ονειρεύτηκε στον γάμο του να εμφανιστεί φορώντας αραχνούφαντο βέλο χήρας και πολύχρωμες ζαρτιέρες?

Ποιός δεν ονειρεύτηκε σε συνεδρία των Ανώνυμων Αλκοολικών την παρουσία του με ένα μπουκάλι Talisker?

Ποιός δεν ονειρεύτηκε να αυνανίζεται στον κινηματογράφο σε προβολή ταινίας του Αμπάς Κιαροστάμι?

Ψηφίζω καφρίλα... αλλιώς θα ουρήσω στην χαραυγή των πορτοκαλί μουσώνων!

Τετάρτη 21 Φεβρουαρίου 2007

ΑνΗθΙκΟι ΕπΙβΑτΕς ΚαΤαΤρΩγΟυΝ τΙς ΡώΓεΣ μΟυ





Όνειρα...Ονείρατα...Απαγορευμένα και μη...



Ζώμεν εμμέσως στις ονείρατες φρενίτιδες...



I have a dream... Γεγραμμένο υπό της γλώσσαμένης του ονείρου... ονείρουγλώσσα...






Καθήμενος, επιπροσπαθώντας ίνα μελετήσωμεν άρθρον περί του μέσου ανατολικού υπό της αλλεμανικής φυλλάδος "Frankufter Allgemeine Zeitung" εις τας αεροπορικάς φαυλεπίπεδων καθισμάτων... ξάφνου οι αναραχνούφαντες αναταραχές βιαίως αναγιγνωσκώμενες παρθένες... ιστιαία εκρήξεων πλειστάκις φόβου και μυρωδιάς θανατικού... αλλόφρονες επιβάτες στην πηγή του σκακιστή, προσπαθώ εις τοιούτον χαλασμόν να ακροτελευτιάσω το άρθρο γραμμένο ύπο του μεσιέ Peter Raddatz τον νεότερον...

Τρίτη 20 Φεβρουαρίου 2007

CRISTOBAL BALENCIAGA (1895-1972)


Η ιστορία του ξεκινάει, όπως ακριβώς αρμόζει σε έναν θρύλο. Γεννήθηκε το 1895 στη Γκουετάρια, ένα μικρό ψαροχώρι στη Βασκική Ισπανία. Ο Cristobal Balenciaga ανακάλυψε από πολύ νέος ότι ο προορισμός του είναι η υψηλή ραπτική.Στην ηλικία των δεκατριών ετών, άφησε άφωνη την Μαρκησία του Casa Torres με τις ιδιαίτερες καλαίσθητες δημιουργίες του, ζωγραφισμένες σε μια κόλλα σχολικού τετραδίου.


Την επόμενη χρονιά ταξίδεψε για το Παρίσι, όπου ξεκίνησε να μελετάει τη δουλειά των διάσημων σχεδιαστών. Όταν επέστρεψε στην Ισπανία, στην ηλικία των 16, άνοιξε τον πρώτο οίκο υψηλής ραπτικής στο Σαν Σεμπαστιάν, όπου έφερε σε επαφή τη γαλλική φινέτσα με την Ισπανίδα. Το 1915 ο πρώτος οίκος στο Σαν Σεμπαστιάν ονομάστηκε "BALENCIAGA"Το 1920 άνοιξε δεύτερο οίκο υψηλής ραπτικής στη Μαδρίτη. Έφυγε από την Ισπανία όταν ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου τον Αύγουστο του 1937 ίδρυσε οίκο εκθεμάτων μόδας. Από την αρχή δημιούργησε ένα μοναδικό στύλ, το οποίο παρέμεινε στην κορυφή για 30 "χρυσά" χρόνια.


Η φιλοσοφία του Cristobal Balenciaga συνοψίζεται στα εξής: Ο σχεδιαστής πρέπει να είναι ο αρχιτέκτονας του design, ο γλύπτης του σχήματος, ο ζωγράφος του χρώματος, ο μουσικός της αρμονίας και ο φιλόσοφος του μέτρου(της εγκράτειας).Χρόνο με το χρόνο, άρχισε να χαρακτηρίζεται ως ο σχεδιαστής των σχεδιαστών και δημιούργησε νέα "σχολή" στη μόδα με τις δημιουργίες του. Κατόρθωσε να αλλάξει τη γυναικεία σιλουέτα.1945: εφαρμοστά φορέματα με ψηλή μέση, τετράγωνες πιέτες.1951: φαρδιές πιέτες, ακάλυπτος λαιμός, χαλαρό κολλάρο.Άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στύλ και στις επόμενες γενιές: παλτά με φαρδιά κολλάρα, τυνίκ φορέματα, στρατιωτικά παλτά κτλ.


Στους διασημότερους πελάτες του συγκαταλέγονται οι: Βασίλισσα της Ισπανίας, η Βασίλισσα του Βελγίου, η Δούκισσα του Ουίνδσορ, η Πριγκήπισσα Γκρέις Κέλι του Μονακό κ.α.Στις 12 Μαίου του 1958 ο Cristobal Balenciaga ανακυρήχθηκε ως Chevalier de la Legion d'Honneur . Στο τέλος της δεκαετίας του '60, αφού εργάστηκε στο Παρίσι για 30 χρόνια, αποφάσισε να αποσυρθεί από την ενεργό δράση και έκλεισε τους οίκους μόδας σε Παρίσι, Βαρκελώνη και Μαδρίτη.


Η τελευταία δημόσια εμφάνιση του Cristobal Balenciaga ήταν στον τάφο της Coco Chanel, η οποία είχε δηλώσει κάποτε ότι "ο Balenciaga είναι ο μοναδικός σχεδιαστής που μπορεί να σχεδιάσει σε μια κόλλα χαρτί τη μόδα ολόκληρης της Ευρώπης!"Στις 24 Μαρτίου του 1972, ο αδιαφιλονίκητος Ηγέτης όλων των μεγάλων σχεδιαστών- ο άντρας που ενέπνευσε τους Givenchy, Ungaro, Scherrer και πολλούς άλλους- άφησε την τελευταία του πνοή στη Βαλένθια.

Η νύχτα των Ιπάτιεφ


Το ξημέρωμα της 16ης πρός 17ης Ιουλίου 1918 τους ξύπνησαν όλους. Αιφνιδιαστική μετακόμιση, δήλωσαν. Ο λόγος; Οι Λευκοφρουροί ήταν κοντά στο Αικατέρινμπουργκ. Έτσι είπαν. Τους κατέβασαν στο ημιυπόγειο του οίκου Ιπάτιεφ για ασφάλεια. Τους έστησαν για φωτογραφία. Η δικαιολογία, σύμφωνα με τον διοικητή-φωτογράφο Yakov Yurovsky: Η Μόσχα βοά ότι οι Ρομανόφ δραπέτευσαν και αναζητούν αποδείξεις περί του αντιθέτου.
Η Άλιξ ζήτησε να κάτσει, λόγω της φλεβίτιδας που την ταλαιπωρούσε. Της έφεραν καρέκλα. Ο αιμοφιλικός Αλεξέι ζήτησε την πολυθρόνα. Σχολίασε ο Γερμακόφ: "Φαίνεται πως ο διάδοχος επιθυμεί να πεθάνει επάνω σε πολυθρόνα"


Η ώρα ήταν προχωρημένες 3, όταν μπήκαν στο δωμάτιο οι οπλισμένοι Λεττονοί. Δύο από αυτούς αρνήθηκαν και αντικαταστάθηκαν. Ο Γερμακόφ τρίκλιζε μεθυσμένος, καθώς η φρουρά είχε πληρωθεί την προηγούμενη νύχτα.
Ο διοικητής Yakov Yurovsky έβγαλε ένα χαρτί από την τσέπη του το κράτησε με το αριστερό χέρι- με το δεξί κρατούσε το περίστροφο-και διάβασε την εντολή εκτέλεσης των Ρομανόφ, υπογεγραμμένη από τον Λένιν.


Στο τέλος δήλωσε: "Οι συγγενείς σας προσπάθησαν να σας απελευθερώσουν, υπογράφοντας τη θανατική σας καταδίκη και η Επανάσταση σας καταδικάζει σε θάνατο δια τυφεκισμό. Η ζωή σας τελείωσε..." Το μοτέρ του φορτηγού που περίμενε να παραλάβει τα πτώματα ήταν αναμένο, ώστε να μην ακουστεί ο παραμικρός ήχος πυροβολισμού, εμποδίζοντας τον Νικόλαο να ακούσει καλά την ετυμηγορία. "Τί; Τί είπες;" ρώτησε ο πρώην Τσάρος. "Τί; Να τί..." φώναξε ο Yakov Yurovsky και σήκωσε το περίστροφο εκτελώντας τον Νικόλαο. Τότε δόθηκε το σύνθημα και το ημιυπόγειο των Ιπάτιεφ γέμισε τρύπες από σφαίρες και οι τοίχοι έγιναν κόκκινοι! Ο διάδοχος Αλεξέι, η πριγκήπισσα Αναστασία και η γκουβερνάντα ζούσαν ακόμη. Οι Λεττονοί προσπάθησαν να τους αποτελειώσουν με τις ξιφολόγχες.
Ο τσεκίστας Γερμακόφ αναφέρει ως τελευταία λόγια του πρώην Τσάρου τα εξής: "ου γαρ οίδασι τι ποιούσι..."


Η μετέπειτα Σοβιετική Ένωση έζησε τη διαμάχη δύο ανδρών που βρίσκονταν στο δωμάτιο εκείνο το ξημέρωμα. Ο Γερμακόφ δήλωνε παντού ότι εκείνος σκότωσε τον τελευταίο Τσάρο και βιάστηκε μάλιστα να δωρίσει το λούγκερ του στο Μουσείο της Επανάστασης, κατοχυρώνωντας μάλιστα τον εαυτό του ως δολοφόνο του Νικόλαου στις Αναμνήσεις του. Ο Yakov Yurovsky, όμως, σύμφωνα με τις μαρτυρίες ήταν αυτός που σκότωσε τον άνακτα.


Τη δεκαετία του '60 συνέβη κάτι παράδοξο: Σε σανατόριο στο Βερολίνο βρισκόταν μια κοπέλα που δήλωνε ότι ήταν η πριγκήπισσα Αναστασία, διασωθείσα ως από θαύμα, από εκείνη την τρομερή νύχτα. Οι Γερμανικές αρχές εξέτασαν σοβαρά το θέμα, εργαστηριακό αίμα των Ρομανόφ στάλθηκε από τη Μόσχα και το πόρισμα της εξέτασης κρίθηκε ως άκρως κρατικό απόρρητο!
Σύμφωνα με τον Έντβαρντ Ρατζίνσκι, η πριγκήπισσα Αναστασία και ο διάδοχος Αλεξέι δεν ήταν νεκροί, όταν το φορτηγό μετέφερε τους εκτελεσθέντες πρός ταφή! Στο ορυχείο που θάφτηκαν, βρέθηκαν αντικείμενα όλων των εκετελεσθέντων, εκτός από εκείνους τους δύο. Σύμφωνα πάντα με τον Ρατζίνσκι, τα δύο παιδιά ήσαν τραυματισμένα στην καρότσα του μοιραίου φορτηγού, όταν τα αντιλήφθηκε και τα έδιωξε κρυφά από τους Κοκκινοφρουρούς ο οδηγός Σολιοχόφ. Ο Σολιοχόφ αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι και έζησε μόνος και τρομαγμένος μέχρι το τέλος της ζωής του...


Τα κύρια ερωτήματα από την νύχτα της 16ης Ιουλίου 1918 είναι δύο:


- Ο Γιουρόφσκι ή ο Γερμακόφ ήταν ο εκτελεστής του Νικόλαου;

- Τα σώματα της Αναστασίας και του Αλεξέι θάφτηκαν μαζί με τα υπόλοιπα ή οι Κοκκινοφρουροί συνειδητοποίησαν με τρόμο ότι έλειπαν από την καρότσα του μοιραίου φορτηγού και βιάστηκαν να εκτελέσουν τις ταφές, καθώς πλησίαζαν οι Λευκοί και η μπολσεβικική επανάσταση μετρούσε ώρες;
ΥΓ: Ο λαός χαρακτήριζε τον τελευταίο Τσάρο ως "αιματοβαμμένο Νικόλαο" και δεν είχε άδικο. Επί Νικόλαου είχαν τουφεκιστεί και φυλακιστεί πολλοί μπολσεβίκοι. Είναι γνωστή η επαναστατική ψυχοσύνθεση που δημιουργήθηκε στον Λένιν, όταν εκτελέστηκε ο αδερφός του επί Νικολάου.
Ο Νικόλαος έδειχνε από νεαρή ηλικία ότι ήταν ο πλέον ακατάλληλος άνθρωπος για να χριστεί Τσάρος. Ήπιος, μαλθακός, ντροπαλός σαν κορίτσι, ενδιαφερόταν περισσότερο για το παιχνίδι, την καλή ζωή, τους έρωτες, την θρησκεία παρά για την πολιτική.
Το αντίβαρο ήταν η Αλεξάνδρα Φιοντόροβνα. Άτεγκτη, φιλόδοξη, φανατικά προσηλωμένη στον χριστιανισμό, αφελής (βλ. Ρασπούτιν) και το κυριότερο: βαθύτατα διαποτισμένη με τις συντηρητικές αρχές και αξίες της γαγιάς της, της βασίλισσας Βικτωρίας!
Ο Νίκι έως το τέλος υπήρξε αμέτοχος σε ότι συνέβαινε γύρω του. Εάν ήταν χολιγουντιανός ρόλος θα ήταν ο Μπίλι Μπομπ Θόρτον στο αριστούργημα των αδελφών Κοέν "Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί". Χαμένος στις σκέψεις του, στο δικό του κόσμο... αυτόν του τελευταίου βιβλίου που διάβασε στην εξορία. "Πόλεμος και Ειρήνη"...

Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 2007

ΣΠΙΡΤΟΚΟΥΤΑ



έτοιμα για ανάφλεξη. Η κρυμμένη βία, η βία που θάβεται κάτω από το χώμα του πολιτισμού. Εκείνη η άσκοπη και χωρίς κάποια αιτία, εκείνη που μας ξεχωρίζει από τα ζώα και μας ανεβάζει στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας. ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΒΙΑ ΜΑΣ; Γιατί την έχουμε απωλέσει; Και ψάχνουμε κάλπικες, νόθες αφορμές για να την εκδηλώσουμε, για να την εκφράσουμε;

Καταμερίζοντας και αποσκοπώντας στην μια και μοναδική δυαδικότητα του ονείρου. Επιδιώκοντας την ταυτόχρονη σύλληψη-σύζευξη του εφικτού και του ανέφικτου, του πραγματικού και του φανταστικού, του υψηλού και του χαμηλού. Ξεπερνώντας κάθε λογική, ηθική, αισθητική προκατάληψη. Πυροβολώντας τυφλά μέσα στο πλήθος και τραβώντας την σκανδάλη όσο πιο γρήγορα γίνεται.

ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΘΩΟΙ.

Ποτέ δεν υπήρξαν. Δεν αναζητώ καμία χαμένη αθωότητα, δεν ψάχνω για καμία χαμένη παιδικότητα. Δεν έχω ως στόχο την εύρεση ανύπαρκτων οραμάτων, ανθρώπινων κατασκευασμάτων. Όπως το αύριο που είναι ένα τίποτα, έτσι και το σήμερα θα είναι το χθες. Δεν με ενδιαφέρει το φεγγάρι αλλά το δάχτυλο. Δεν νοιάζομαι για το δάσος αλλά για το δέντρο. Σε ανατομικό κρεβάττι, θα ξαπλώσω το πτώμα της Τέχνης. Και εκεί θα κάνω νεκροψία.

Παρασκευή 2 Φεβρουαρίου 2007

JAMES AUGUSTINE JOYCE (1882-1941)



Κανένας συγγραφέας, από τους παλαιότερους έως τους νεότερους, σε ολόκληρη την παγκόσμια ιστορία της λογοτεχνίας, δεν συμπύκνωσε και δεν συγκέντρωσε, με τόση επιμονή, πείσμα, διαύγεια και ευαισθησία τις πιο προσωπικές, πολύμορφες και διαπροσωπικές πράξεις της ζωής του στο έργο του.

Και κανένας δεν τόλμησε να αποκαλύψει, να αναλύσει και να διαλύσει τις πιο μύχιες σκέψεις ή πράξεις της ζωής του για να αναπλάσει το έργο του, να το διαλύσει κι αυτό, για να αποδείξει πρώτα στον εαυτό του, τη σημασία της πραγματικότητας και του πραγματικού, του δημιουργού και του δημιουργήματος, την ανατροπή του χρόνου και του κόσμου, σε πραγματικό, σε φανταστικό και κυρίως σε κόσμο παρόντα.

Το έργο του όμως δεν είναι καθόλου η ανάπλαση ή η ανοικοδόμηση της ζωής. Το έργο του είναι η ζωή η ίδια: πάλλουσα, εφευρετική, ανήλεη, προδοτική άσχημη ως την αηδία ή χωρατατζίδικη και κραυγαλέα, αντιφατική ή εναλλασσόμενη ή και τα αντίθετά της, ή μόνο απάνθρωπη. Είναι όλα αυτά και πιο πολύ η αναποδογυρισμένη εικόνα της, διαστρεβλωμένη, δύσκολα αναγνωρίσιμη, από την Αναπόφευκτη Τροποποιητικότητα Του Ορατού (The Inevitable Modality Of The Visible). Και αυτή την αναπόφευκτη τροποποιητικότητα δεν πρέπει να την ξεχνάμε, όταν προσεγγίζουμε το έργο του James Joyce. Αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά κλειδιά της γραφής του και σημαίνει: η όποια πραγματικότητα, όπως και αν παρουσιάζεται, όπως και αν απεικονίζεται μια ανεπαίσθητη, μια ελάχιστη μετακίνηση δική μας, μια αλλαγή της οπτικής μας γωνίας, ένα στρίψιμο του ματιού, ένα βλεφάρισμα και το παν αλλοιώνεται και το σύμπαν μεταμορφώνεται...


Ο προμηθεϊκός αυτός συγγραφέας, στην προσπάθεια του να ξεπεράσει την άμεση πραγματικότητα με σισύφεια υπομονή, μας αποκαλύπτει το κρυπτόν του λόγου, τη σκοτεινή πλευρά του ορατού, το άλεκτο της ιστορίας, τα υπόγεια ρεύματα του εγώ και των όντων που το περιβάλλουν... Στον Joyce αυτή είναι η επανάσταση στη γραφή του, στην πιο απόλυτη μορφή του όρου κι εδώ ακουμπάει και δίκαια την ποίηση. Κι εδώ συντροφεύεται από τους Dante και Shakespeare. Γιατί ο Joyce είναι ποιητής και για τα δυο σημαντικότερα έργα του πήρε παγκόσμια ποιητικά πρότυπα. Την Οδύσσεια για τον Ulusses και την Μπαλάντα για τον Φίνεγκαν για το Finnegans Wake... Ο James Joyce ήταν πολύ υπερήφανος που κατόρθωσε να γράψει τα δεκαοκτώ επεισόδια του Ulusses, σε δεκαοκτώ διαφορετικές γλώσσες και ανάλογες φιλοσοφικές θέσεις. Η γνωστή εξίσωση των στρουχτουραλιστών: γλώσσα=πρόσωπο+πράγμα, κατορθώθηκε στον Οδυσσέα. Η ίδια εξίσωση στη μέγιστη υπερβολή πραγματοποιήθηκε στο Finnegans Wake.


Καλώς όρισες Ζωή, φεύγω για χιλιάδες ταξίδια, αναζητώντας τη γνώση. Φεύγω ν' ακονίσω στο αμόνι της ψυχής μου την άπλαστη συνείδηση του λαού μου.

Τί παραπάνω θα έλεγε ο Γκίνσμπεργκ και ο Κόρσο και όλη η γενιά των μπητνικς; Τη φράση την έγραψε ο James Joyce την άνοιξη του 1904, συγγράφοντας εκείνο που θα γινόταν αργότερα το εκπληκτικό: Πορτραίτο του Καλλιτέχνη.

Ω, ευεργέτρια, όλη η αβρότητα του έρωτα βρίσκεται σ' αυτές τις λέξεις. Αιφνιδιάζεις ανώνυμη μάγισσα και γιατρεύεις την οδύνη του άντρα, που ξεσκίζει τον εαυτό του. Αγγελοδότρα των ευγενών ρευμάτων της ζωής που εσύ κατανάλωσες: Κυρά της τέχνης, ο ασκητισμός και η ειρωνία του διανοητή, ένας τρόπος να θεραπεύει την πληγωμένη υπεροψία του...


sad and weary I go back to you, my cold father, my cold mad father, my cold mad feary father, till the near sight of the mere size of him, the moyles and moyles of it, moananoaning, makes me seasilt saltsick and I rush, my only, into your arms. I see them rising! Save me from those therrble prongs! Two more. Onetwo moremens more. So. Avelaval. My leaves have drifted from me. All. But one clings still. I'll bear it on me.

Finnegans Wake


Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΕΛΙΔΑ ΜΟΛΛΥ ΜΠΛΟΥΜ-ΠΗΝΕΛΟΠΗ


Αχ ναι τους ξέρω καλά ποιός ήταν ο πρώτος στο σύμπαν πριν να υπάρξει κάποιος που το έφτιαξε όλο αυτό ποιός ποιός αχ αυτό δεν το ξέρουν ούτε κι εγώ έτσι λοιπόν ας δοκιμάσουν να σταματήσουν τον ήλιο να ανατείλει αύριο ο ήλιος λάμπει για σένα είπε την ημέρα που ήμαστε ξαπλωμένοι ανάμεσα στα ροδόδεντρα στο Χάουθ με το κεφάλι στο γκρίζο μάλλινο κοστούμι του και το ψάθινο καπέλο του την ημέρα που τον έσπρωξα να με ζητήσει σε γάμο ναι πρώτα του έδωσα το κομμάτι από το κέικ με ηλιόσπορους μέσα από το στόμα μου και ήταν δίσεχτος χρόνος όπως τώρα ναι δεκαέξι χρόνια Θεέ μου ύστερα από το μακρύ φιλί κόντεψα να χάσω την αναπνοή μου ναι είπε πως ήμουν ένα άνθος των βουνών ναι έτσι ήμαστε όλες άνθη το κορμί της γυναίκας ναι αυτό ήταν ένα αληθινό πράγμα που είπε στην ζωή του κι ο ήλιος λάμπει για σένα σήμερα ναι γι' αυτό τον συμπάθησα γιατί είδα ότι καταλάβαινε και αισθανόταν τί είναι η γυναίκα κι ήξερα πως θα μπορούσα πάντα να τον καταφέρω και του έδωσα όλη την ευχαρίστηση που μπορούσα φέρνοντάς τον στα νερά μου μέχρι που μου ζήτησε να πω ναι και στην αρχή δεν απάντησα μόνο κοίταξα πέρα πάνω από τη θάλασσα και τον ουρανό σκεφτόμουνα τόσα πολλά πράγματα που εκείνος δεν ήξερε για τον Μάλβευ και τον κ.Στάνχοπ και την Έστερ και τον πατέρα και το γέρο λοχαγό Γκροβ και τους ναύτες που παίζανε πετάει πετάει το πουλί και τις καβάλες και το πλύνε τα πιάτα όπως το λέγανε στο μώλο κι ο φρουρός μπροστά από το σπίτι του κυβερνήτη με το πράμα γύρω από το άσπρο του κράνος φτωχοδιάβολος να σιγοψήνεται στον ήλιο και τα σπανιόλικα κορίτσια να γελάνε μέσα στις μαντίλες τους και τα ψηλά τους χτένια και οι δημοπρασίες το πρωί οι Έλληνες και οι Εβραίοι και οι Άραβες κι ο διάολος ξέρει από που αλλού απ' όλα τα πέρατα της Ευρώπης κι η οδός Ντιούκ και η ορνιθαγορά κακαρίζοντας έξω από το Λάρμπυ Σάρονς και τα καημένα τα γαϊδούρια να γλιστράνε μισοκοιμισμένα και οι αινιγματικοί τύποι μέσα στις κελεμπίες τους να κοιμούνται στη σκιά πάνω στα σκαλοπάτια κι οι μεγάλοι τροχοί των βοιδάμαξων και το παλιό κάστρο χιλιάδες χρόνια γέρικο ναι κι αυτοί οι όμορφοι Μαυριτανοί όλοι ντυμένοι στα λευκά και τα τουρμπάνια τους σαν βασιλιάδες να σου ζητάνε να κάτσεις στα μικρά μαγαζιά τους και η Ρόντα με τα παλιά παράθυρα των ποσάντας μάτια που ρίχναν βλέμματα πίσω από τις σιδερένιες γρίλιες στον εραστή της για να φιλήσει το σίδερο κι οι ταβέρνες μισάνοιχτες τη νύχτα κι οι καστανιέτες τη βραδιά που χάσαμε το καράβι στο Αλγκεσίρας ο φύλακας να κάνει τις βόλτες του ατάραχος με τη λάμπα του και Ω αυτός ο φοβερός χείμαρρος που κατεβαίνει Ω η θάλασσα η θάλασσα κατακόκκινη μερικές φορές σαν την φωτιά και τα υπέροχα ηλιοβασιλέματα και οι συκιές στους κήπους στης Αλαμέδας ναι και όλα τα παράξενα δρομάκια και τα τριανταφυλλιά και τα γαλάζια και τα κίτρινα σπιτάκια και οι κήποι με τα τριαντάφυλλα και τα γιασεμιά και τα γεράνια και τους κάκτους και το Γιβραλτάρ ένα κορίτσι που ήμουνα τότε ένα Άνθος των βουνών ναι όταν έβαλα το τριαντάφυλλο στα μαλλιά μου όπως συνηθίζαν τα κορίτσια της Ανδαλουσίας ή θα φορέσω ένα κόκκινο ναι πως με φίλησε κάτω από το Μαυριτάνικο κάστρο και σκέφτηκα λοιπόν αυτός ή όποιος άλλος το ίδιο κάνει κι ύστερα τον κάρφωσα με τα μάτια μου για να μου κάνει πάλι την πρόταση ναι κι ύστερα μου ζήτησε αν θα ήθελα ναι να πω ναι το άνθος μου των βουνών και στην αρχή τον αγκάλιασα ναι και τον τράβηξα κάτω πάνω μου έτσι που μπορούσε να νιώσει τα στήθη μου όλο άρωμα ναι κι η καρδιά του πήγαινε να σπάσει και ναι είπα ναι θέλω Ναι.


Η «παχουλή κι ηδονικά γεμάτη» λογοδιάρροια της Μόλλυ Μπλουμ (Οδυσσέας) ή η «έξαλλη ευδαιμονία» της Αννας Λίβια μετά τη σεξουαλική επαφή (Finnegans Wake) οδήγησε μερικές γυναίκες κριτικούς στο συμπέρασμα ότι ο Τζόυς περιφρονούσε τις γυναίκες (Μέριλυν Φρεντς) ή - στην καλύτερη περίπτωση - ότι «συμμετείχε και αυτός στην αφελή λατρεία της πρωτόγονης γυναίκας» (Κέιτ Μίλετ). Η άποψη του Τζόυς για τις γυναίκες είναι πολυδιάστατη (και διαμετρικά αντίθετη με αυτήν του Λώρενς, με τον οποίον τον συγκρίνουν). Οι γυναίκες είναι θύματα της σκληρότητας των ανδρών (Α Painful Case) αλλά και απόλυτα κυρίαρχες στον δικό τους κόσμο (Οι Νεκροί). Είναι εξιδανικευμένες υπάρξεις (Πορτρέτο του Καλλιτέχνη) αλλά και πειρασμοί και μάγισσες, «μαστόρισσες της πονηριάς και της γητειάς» (Οδυσσέας). Μπορεί η Μόλλυ να περιγράφεται ως άσεμνη και ακόλαστη, αλλά, σύμφωνα με τον Τζόυς, αυτού του είδους η γυναίκα είναι «υγιής, πλήρης, αμοραλιστική, γονιμοποιημένη, απατηλή, γοητευτική». Οπως επίσης και η Αννα Λίβια, που, ενώ στα νιάτα της τη χαρακτηρίζει η ελευθεριότητα, μεγαλώνοντας αντιμετωπίζει με συμπόνια τον έκφυλο άνδρα της, καθώς και την αντικατάστασή της από νεότερα κορίτσια, συμπεριλαμβανομένης της κόρης της Ιζόλδης. Η εκθρόνιση της Αννας Λίβια από την καρδιά του ανδρός της για τη νεότερη Ιζόλδη θυμίζει τη λατρευτική αφοσίωση του Τζόυς προς την κόρη του όταν εκείνη έφθασε στην εφηβεία. Ηταν τέτοια η αγάπη του πατέρα προς τη Λουτσία που ποτέ δεν παραδέχθηκε ότι η διαταραγμένη της προσωπικότητα είχε παθολογικές αιτίες. Ο ίδιος προτιμούσε να πιστεύει πως «η διαταραχή της ήταν η έκφραση μιας μεγαλοφυΐας που είχε παραδρομίσει». Στα γράμματα που της στέλνει όταν εκείνη βρίσκεται εσώκλειστη σε θεραπευτικές κλινικές ο Τζόυς είναι πατέρας, θεράπων ιατρός και ερωμένος. Μιλάει με τρυφερότητα στο «μαγεμένο του παιδί», στέλνει όμορφες ιστορίες του Τολστόι για να τη διασκεδάσει, αλλά ποτέ δεν παραδέχεται την ψυχική της ασθένεια. Γι' αυτόν η Λουτσία απλώς χρησιμοποιεί μια δική της παράξενη γλώσσα, όμοια μ' αυτήν που είχε εκείνος ξετυλίξει στο Finnegans Wake.


Σύμφωνα με την Ο' Μπράιαν, ο στρεβλωμένος και υπό διάλυση κόσμος της Λουτσία σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη αδιαφορία του λογοτεχνικού κόσμου για το Finnegans Wake ήταν οι δύο κύριοι παράγοντες που συνετέλεσαν στον κλονισμό της υγείας του Τζόυς και στη βαθμιαία απομάκρυνση και σιωπή του. Ωστόσο πραγματικός πρωταγωνιστής σε ολόκληρο το έργο του Τζόυς είναι η γλώσσα σε συνεχή ροή, που ξεδιπλώνεται «με μια εκτυφλωτική δεξιοτεχνία βιρτουόζου». Ο Τζόυς διάλεγε τις λέξεις του «ασυγκίνητα και ψυχρά» και τις χρησιμοποιούσε σαν σκοπευτής, υποστηρίζοντας ότι διέθετε ικανό αριθμό λέξεων αλλά όφειλε να τις τοποθετήσει στη σωστή σειρά. Μελετούσε κάθε λέξη για τον ρυθμό της, την έννοιά της, την καταλληλότητά της, την ομορφιά της, τη χυδαιότητά της, τους συσχετισμούς της και τον προφητικό της χαρακτήρα. Η γλώσσα ήταν για αυτόν το κλειδί της ζωής και μόνο μέσω αυτής μπορούσε να αποσπάσει τα μυστικά των ανθρώπων. Καθώς τα χρόνια περνούσαν και χαλάρωνε ο δεσμός του με τους ανθρώπους και τα πράγματα του κόσμου, η γλώσσα παρέμενε γι' αυτόν η βασική κινητήρια δύναμη. «Ηράκλειο άθλο» χαρακτηρίζει η Ο' Μπράιαν την πάλη του με τις λέξεις. Εχοντας χάσει σχεδόν ολότελα την όρασή του τα τελευταία χρόνια της ζωής του προσπαθούσε να νιώσει τις λέξεις με την αφή και ο αγώνας αυτός τον έκανε να κλαίει. Η γραφή του λογοτέχνη-συγγραφέα έχει να κάνει με το αδύνατο, το οποίο προσπαθεί όλο και περισσότερο να περιχαρακώσει μέσα από τη γραφή του, γράφοντας γι' αυτό που στην ουσία οι λέξεις δεν του αρκούν, γράφοντας για το αδύνατο να ειπωθεί με λέξεις, εξ ου και οι νεολογισμοί ή τα διφορούμενα ή και οι ποιητικές μεταφορές. Στη δε περίπτωση του Τζόυς, παρατηρούμε ότι η γλώσσα διαλύεται. Γιατί ο Τζόυς χρησιμοποιεί τη γραφή του για να καταστρέψει την αγγλική γλώσσα; Διότι απολαμβάνει μέσα από αυτό και απολαμβάνουμε και εμείς που τον διαβάζουμε. Διότι στο τελευταίο του βιβλίο, το Finnegans Wake, ο Τζόυς γράφει μέσα από πολλές γλώσσες, γράφει όπως λέγεται ομοφωνικά. Όταν ο Λακάν καταπιάνεται με τη γραφή του Τζόυς στο Σεμινάριό του "Το σύνθωμα", στην ουσία μας καταδεικνύει αυτό. Ότι δηλαδή η λειτουργία της γραφής, στην περίπτωσή του Τζόυς, είναι το σύμπτωμά του. Διότι, όταν στα αγγλικά ο Τζόυς γράφει τη φράση "Who ails tongue coddeau aspece of dumbillsilly", ο αναγνώστης δεν καταλαβαίνει τίποτα. Όταν όμως αυτή τη φράση τη διαβάσει ομοφωνικά προς τα γαλλικά τότε η παραπάνω φράση γίνεται η εξής: " Ou est ton cadeau espece d'imbecile " (Που είναι το δώρο σου ηλίθιο είδος?). Τότε λοιπόν απολαμβάνουμε και εμείς μαζί με τον συγγραφέα τη διάλυση της γλώσσας.



Σαν Σήμερα...


Πρίν Από 125 Χρόνια...


Χρόνια Πολλά Σε Όσους Αγρυπνούν Για Τον Φίνεγκαν Ή Αφυπνίζονται Με Τον Οδυσσέα!


Χρόνια Σου Πολλά, Πατέρα!

Πέμπτη 1 Φεβρουαρίου 2007

indywidualne rozumienie sztuki i jej granice

Ainadaz cainleps anniwop eikaj i akutsz tsej myzc? wobosops
eleiwan anawomjop stej akutsz. cawywohcyw i ciwab, acres
cazsurop anniwop enwep tsej ondej. Piotr Marzec ps. Liroy
tsej einezarw einm an lrawyw ywotk wotsytra z myndej. Worepar
hciksiop hcyzsweip z nedej okaj 1992 ukor w lawoktazcopaz
ereirak ajows. "Bafangoo'96" umubla z "Grabarz" i "Twoja corka"
:ot as einezarw einm an ylalowyw erotk yrowtu.Fragment utworu
"Grabarz":

"Z prochu powstales i w proch sie obrucisz...
...Bo nadciaga grabarz skurwysynu
Pieprzony lopatolog, czlowiek czynu

Ostatni z zywych, ktory cie odprowadzi
Na tamta strone pieprzonej odchlani...

...Nie wazne zupelnie ile masz salaty
Ile masz kobiet i jak duzo jestes warty
Bo i tak do niego trafisz pod lopate"
"Nie wszystko zlote co sie z wieszchu
swieci"

Enragluw csod as ecnesoip jet w etyzu
awols. Aicyzudan et man ejusnepmoker usolg not i aidolem
einsezcondej, einalsezrp an tnecka yzjeincom ejad ot ela,
hcynzcytsytra izdeiwopyw ecinarg enwep as eicsiwyzco.
Ilahculsyw eic eizdul ybez wols hcyzsjeincom cyzu abezt
imasazc. Icsolim i eibeis w yraiw ukarb ycomezrp, eizdwyzrk
o awom tsej hcarowtu ogej w. Mzajzutne ikat einm ew lizdubzw
ogetald ezom iksrotawon eiciwoklac ydetw lyb ikutzs
aineiwatsdezrp bosops ikat. Ondej cateimap abezrt:
"Jezeli sztukanie dokonuje cudu przemienieniaduszy widza,
jest tylko przelotna
namietnoscia".